Ilex aquifolium

Tijdens winterse wandelingen zie je ze opeens staan tussen de kale bomen: hulst, met het kenmerkende, glanzend groene blad en de rode besjes. Ilex aquifolium is een bijzondere inheemse plant waar veel over te vertellen valt.

Mythe, magie en kerstlied
Hulst wordt omringd door bijgeloof, mythe, magie en religie. De Kelten en Romeinen brachten ’s winters hulst mee in hun huizen. Ze beschouwden het vermogen van hulst om hun bladeren te behouden als iets magisch en wilden met hulst de terugkomst van de lente verzekeren.
In het christendom werd hulst geadopteerd als een symbool van de doornenkroon van Christus. De rode bessen symboliseren zijn bloed en het altijd groene blad is een metafoor voor het leven na de dood.
Nog steeds kennen we de traditie om hulst in de winter in huis te halen. Het kerstlied, “Deck the halls with boughs of holly” (versier de zalen met hulsttakken), werd in 1852 geschreven op een nog oudere melodie en weet nog altijd de juiste kerstsfeer te creëren.

Vrouwelijke koning en mannelijke koningin
Ilex aquifolium is een tweehuizige (dioecische) soort. Dat betekent dat de plant mannelijke en vrouwelijke soorten kent. Bij vrouwelijke soorten ontwikkelen de kleine bloemen zich in het najaar tot de bekende, feestelijke bessen. De bloemen worden bestoven door bijen en andere insecten, een voorwaarde is dat er zowel mannelijke als vrouwelijke hulst bij elkaar in de omgeving staan.

Soms kan de naamgeving nogal verwarrend zijn. Zo is de mooie, geelbonte Ilex aq. ‘Golden King’ een vrouwelijke soort terwijl de sierlijke, witbonte Ilex aq. ‘Silver Queen’ juist een mannelijk soort is.

Besjes
Iedereen kent de rode besjes. Officieel spreken we van besachtige steenvruchten. Deze zijn giftig voor de mens, maar niet voor vogels. Appelvinken eten ze wel, maar het is niet het favoriete vruchtje voor de meeste vogels. Pas als, diep in de winter, andere eetbare bessen niet meer te vinden zijn, worden de hulstbessen gegeten door bijvoorbeeld lijsters.
Toch is hulst een hele fijne plant voor vogels, dankzij de stekelige bladeren is het een veilige broedplaats.

Geliefd bij meubelmakers
Hulsthout is compact, kent een fijne textuur en is het meest witte hout dat je kunt vinden. Al eeuwenlang is het geliefd bij meubelmakers, met name om decoratief inlegwerk mee te maken.

Scherpe naam
De soortnaam aquifolium komt al voor in geschriften van de Romeinse schrijver Plinius de Oudere. De betekenis ervan is ‘stekelblad’ (Latijn acus ‘scherp’ en folium ‘blad’).

Ilex x meserveae hybride
Kathleen Meserve kruiste de I. aquifolium met I. rugosa. Het resultaat is Ilex x meserveae, een compacte hulst met donkergroene bladeren die mooi contrasteren met de rode besjes.

De vrouwelijke soort is ‘Blue Angel’ genoemd. Het is een mooie, compacte struik die veel verkocht wordt in tuincentra. Deze kan bestoven worden door de mannelijke soort ‘Blue Prince’ maar ook door mannelijke aquifolium- soorten.

Standplaats
Kan goed op een schaduwrijke plek staan, maar verdraagt ook een zonnige standplaats. Bonte soorten hebben licht nodig om goed door te kleuren. Hulst verdraagt luchtverontreiniging en zeelucht.

Bodem
De meeste bodemtypes zijn mogelijk zolang het maar vocht doorlatend is.

Snoeien
Hulst laat zich prima (in vorm) snoeien. Door te snoeien krijg je mooie, volle planten. Het is veilig om in december, als de plant in rust is, te snoeien. Dit kan echter wel zorgen voor een verminderd aantal bessen het volgende jaar. Je kunt ook in augustus snoeien, dan kun je om de bloemen heen snoeien.

Gepubliceerd op: 1 december 2022